Ναυτική Διπλωματία και η Ρωσο - Αιγυπτιακή ναυτική άσκηση στη Μαύρη Θάλασσα

 

 Στις 24 Νοεμβρίου ολοκληρώθηκε η ναυτική άσκηση με την ονομασία Joint Friendship Bridge 2020, η οποία διεξήχθη στη Μαύρη Θάλασσα με τη συμμετοχή ρωσικών και αιγυπτιακών ναυτικών δυνάμεων.

Οι στόχοι της άσκησης ήταν η συνεκπαίδευση των μονάδων σε θέματα  προστασίας θαλασσίων γραμμών επικοινωνίας από ποικίλες απειλές, η εμπέδωση της συνεργασίας των δύο ναυτικών και η εξασφάλιση  ασφάλειας και σταθερότητας στη θαλάσσια περιοχή.

Η συγκεκριμένη άσκηση δεν ήταν η πρώτη μεταξύ των δύο χωρών, ωστόσο ήταν η πρώτη φορά που τα δύο ναυτικά συνεργάστηκαν στη Μαύρη Θάλασσα και σίγουρα από τις πρώτες φορές που το αιγυπτιακό ναυτικό διέβη τα στενά του Βοσπόρου και του Ελλησπόντου, τα οποία ελέγχονται από την Τουρκία με την οποία η Αίγυπτος δεν διατηρεί τις καλύτερες σχέσεις από το 2013 έως σήμερα.

Η σημασία και οι σκοποί των ασκήσεων αυτού του τύπου επεκτείνεται πολύ πέραν της στρατιωτικής συνεκπαίδευσης. Όπως είναι ίσως γνωστό ένας από τους τρεις ρόλους που επιτελείται να εκπληρώσει ένα πολεμικό ναυτικό είναι αυτός της Ναυτικής Διπλωματίας. 

Η Ναυτική Διπλωματία αποτελεί ουσιαστικά την πολιτική διάσταση της ναυτικής ισχύος (sea power) και ως εκ τούτω υπήρξε ανέκαθεν σημαντική. Στην πραγματικότητα η άσκηση Ναυτικής Διπλωματίας από τα πολεμικά πλοία υπήρξε περισσότερο συχνή σε σχέση με την αντίστοιχη πολεμικής τους δράση. Αν θα έπρεπε να αποδώσουμε ένα ορισμό τότε Ναυτική Διπλωματία είναι η άσκηση επιρροής στα διεθνή ζητήματα δια μέσου της ναυτικής ισχύος σε περίοδο ειρήνης. Το φάσμα των δραστηριοτήτων της Ναυτικής Διπλωματίας είναι αρκετά ευρύ και μπορεί να επεκτείνεται σε δράσεις εξαναγκασμού (coercion) όπως η διπλωματία των κανονιοφόρων έως άσκηση ήπιας ισχύος (soft power) όπως απλές εθιμοτυπικές επισκέψεις ή συνεργασίες.

Εύκολα συνάγεται ότι μια τέτοια διακρατική συνεργασία εδράζεται (συνήθως) σε στρατηγικούς προσανατολισμούς, με ευρύ φάσμα σκοπών όπως εμπέδωση συνεργασίας, επιβεβαίωση συμμαχιών, άσκηση πίεσης ή στρατηγικά μηνύματα προς τρίτους κτλ. Υπό αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να τυγχάνει και η ερμηνεία των ανάλογων δραστηριοτήτων. 

Στη συγκεκριμένη περίπτωση η άσκηση εξαγγέλθηκε μέσα Οκτωβρίου όπου:

   α.   λίγο πριν την πραγματοποίηση από την Τουρκία βολής S400 στη Μαύρη Θάλασσα (13-16 Οκτ 2020).

    β.  οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε προεκλογική περίοδο 

    γ. η κρίση σε Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν είχε διευθετηθεί, με ανάλογες επιπτώσεις στις ρωσοτουρκικές σχέσεις.

    δ. η Τουρκία αμφισβητεί τις οριοθετήσεις και τα δικαιώματα θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.

 Για τη Ρωσία αποτελεί ένδειξη της προσπάθειας άσκησης πολυδιάστατης διπλωματίας και προσεταιρισμού των κύριων δρώντων της περιοχής της ΜΕΝΑ (Middle East North Africa). Αντίστοιχα για την Αίγυπτο φανερώνει την επιθυμία της να αναβαθμίσει το στρατηγικό της ρόλο, να αναδείξει την αύξηση της ναυτικής της ισχύος και των φιλοδοξιών της, η οποία αξίζει να σημειωθεί ότι έπεται της συνεχούς αναβάθμισης των ναυτικών της ικανοτήτων. Σε κάθε περίπτωση η Αίγυπτος επιχειρεί να καταστήσει σαφές στην Τουρκία (αλλά και σε όλη την περιφέρεια) ότι θα διεκδικήσει το ρόλο που αναλογεί στο πολυπληθέστερο κράτος της περιοχής και του μουσουλμανικού κόσμου της ΜΕΝΑ, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να επεκτείνει τη στρατιωτική της δράση σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και πέραν αυτής, όπως στην παρούσα περίπτωση στη Μαύρη Θάλασσα. 

Η Ναυτική Διπλωματία αποτελεί ένδειξη στρατηγικών προθέσεων, ωστόσο δεν θα πρέπει οι ενδείξεις αυτές να μετατρέπονται σε υπερβολικές προσδοκίες όπως για πχ η δημιουργία αντιτουρκικών στρατηγικών αξόνων. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η άσκηση Ναυτικής Διπλωματίας διενεργείται με ένα ευρύ φάσμα μέσων αλλά ταυτόχρονα έχει και ένα ευρύ φάσμα στοχεύσεων (από επιβεβαίωση συμμαχιών, αποστολή στρατηγικών μηνυμάτων ή άσκηση πίεσης), συνεπώς ο ρόλος που καλείται να επιτελέσει μπορεί να είναι μόνιμος ή πρόσκαιρος και ως εκ τούτω και τα προσδοκώμενα οφέλη ή αποτελέσματα.

    

 

Η τρίτη ελληνοτουρκική κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο

Η νέα  τουρκική Navtex (TURNHOS N/W: 1262/20 με ημερομηνία έκδοσης 11 Οκτ 2020, 23:33) και ο απόπλους του ερευνητικού σκάφους Oruc Reis

 

 για τη διεξαγωγή ερευνών στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και πιο συγκεκριμένα νότια Ρόδου, νότια Καστελλόριζου (όπως φαίνεται στην φωτογραφία)

σηματοδοτούν την έναρξη του τρίτου γύρου της ελληνοτουρκικής κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο, για το τρέχον έτος. Υπενθυμίζουμε ό,τι το τουρκικό ερευνητικό σκάφος είχε αποσυρθεί στην Αττάλεια στις 13 Σεπτεμβρίου 2020, προκειμένου -σύμφωνα με δηλώσεις τούρκων αξιωματούχων- να προβεί στην εκτέλεση συντήρησης του εξοπλισμού του.

Η νέα αυτή τουρκική ενέργεια, αν και παρόμοιου περιεχόμενου με τις προηγούμενες δύο, έχει σημαντικές ποιοτικές διαφοροποιήσεις:

1. Επιβεβαιώνει την τουρκική αποφασιστικότητα να υλοποιήσει τις πολιτικές εξαγγελίες. Όπως ειπώθηκε και παραπάνω οι τούρκοι είχαν προαναγγείλει το σχέδιό τους να συνεχίσουν τις έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, παρά το γεγονός ότι το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένονταν διαμεσολαβητικές προσπάθειες από την ευρωπαϊκή προεδρία, καθώς και η Ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής. Αποδεικνύεται δηλαδή ότι το σχέδιο των τουρκικών ενεργειών υπήρξε προαποφασισμένο και η υλοποίησή του ανεξάρτητη από την όποια έκβαση των ευρωπαϊκών διπλωματικών πρωτοβουλιών.

2. Για πρώτη φορά η Τουρκία προγραμματίζει τη διεξαγωγή ερευνών στη θαλάσσια ζώνη των 6-12νμ. από ελληνικές ακτές. Μια περιοχή στην οποία η Ελλάδα δυνητικά διαθέτει εθνική κυριαρχία επί της θαλάσσιας στήλης και του υποκείμενου βυθού (και κατ΄ εξακολούθηση και του υπερκείμενου εναερίου χώρου). Μια τέτοια ενέργεια (ενδεχομένως) αποσκοπεί πρωτίστως στο να:

   α. Αμφισβητήσει έμπρακτα το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. 

   β. Προκαλέσει τη δυναμική ελληνική αντίδραση, όπου στο πλαίσιο ενός blame game των δύο χωρών η Τουρκία θα κερδίσει τη στήριξη ή έστω ανοχή της διεθνούς κοινότητας.

3. Υποβιβάζει την αξία των μέχρι σήμερα ευρωπαϊκών διαμεσολαβητικών πρωτοβουλιών και κυρίως αυτών της Γερμανίας, η οποία πρωτοστάτησε σε μια προσέγγιση επίλυσης του ζητήματος που εστίαζε στην ώθηση των δύο χωρών να διαπραγματευθούν.  

4. Μια τελευταία και ιδιαίτερα σημαντική παρατήρηση έχει να κάνει με τον τρόπο που εκδηλώνεται η τουρκική προκλητικότητα όπως προκύπτει από την ανάλυση των δύο τελευταίων κρίσεων (αλλά και του παρελθόντος) και φανερώνει βαθύ στρατηγικό σχεδιασμό και συγχρονισμό της πολιτικής και στρατιωτικής διάστασης ισχύος. Διαφαίνεται, ότι οι τουρκικές κινήσεις σχεδιάζονταισε σε ένα πολιτικό / στρατιωτικό εκκρεμές. Ενέργειες υψηλής πρόκλησης (και κατά συνέπεια πολιτικής σημασίας) συνοδεύονται από μικρότερη χρήση στρατιωτικής ισχύος. Αντίθετα, ενέργειες ηπιότερης πρόκλησης, οι οποίες προφανώς αξιολογούνται ως λιγότερο πιθανό να επισείσουν στρατιωτική αντίδραση, συνοδεύονται από ισχυρότερη στρατιωτική παρουσία. Αν θυμηθούμε, το ίδιο είχε συμβεί και στην κρίση των Ιμίων όπου για πρώτη φορά αμφισβητήθηκε η ελληνική εδαφική κυριαρχία. 

Θα λέγαμε δηλαδή ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις είναι based effect, δηλαδή  προσανατολισμένες σε ένα στρατηγικό αποτέλεσμα και στον επηρεασμό των δεδομένων μιας κατάστασης. Στις δύο περιπτώσεις που αναφέρθηκαν η Τουρκία προσπαθεί κατά σειρά να:

   α. Δημιουργήσει τετελεσμένα, όπως για πχ η οριστική αμφισβήτιση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων ανατολικά του 28ου μεσημβρινού.

    β. Ανασύρει νέα αναβαθμισμένα ζητήματα τα οποία ενδεχομένως θα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ως παραχωρήσεις σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση.

και στις δύο περιπτώσεις αυτό που είναι σημαντικό, είναι ότι απενεργοποιεί τη δυνατότητα ελληνικής στρατιωτικής αντίδρασης. Στην πρώτη περίπτωση επειδή αυτό θα επέφερε μια μη επιθυμητού υψηλού βαθμού και ρίσκου στρατιωτική σύγκρουση και στη δεύτερη επειδή η λειτούργησε σε χαμηλό στρατιωτικό επίπεδο. Σε περίπτωση όπου η ελληνική αντίδραση δεν θα ήταν η αναμενόμενη (στρατιωτική εμπλοκή), θα κερδίσει τις εντυπώσεις στη διεθνή σκηνή και θα συρεί την Ελλάδα σε άμεση διαπράγματευση από θέση κατηγορουμένου (ως πρώτου επιτιθέμενου).

Μια τελευταία σημαντική διάσταση, έχει να κάνει με το ψυχολογικό αποτύπωμα των ενεργειών της, στο εσωτερικό πολιτικόκοινωνικό επίπεδο του αντιπάλου. Η συνεχής προκλητικότητα και μη άσκηση αποτελεσματικής αντίδρασης, δημιουργούν αισθήματα αδυναμίας, ενδυνάμωση της τάσης ''να διαπραγματευθούμε με κάθε κόστος ώστε να τελειώσει το ζήτημα'', συναφώς στρατηγικής αδράνειας και αποδοχής τετελεσμένων. Είναι γνωστό εξάλλου ότι στην ελληνική γλώσσα, η απουσία αντίδρασης σε κρίσιμες περιστάσεις ορίζεται ως απάθεια και όχι ως ψυχραιμία.

 

 

 

Η περιβαλλοντική διάσταση της θαλάσσιας ασφάλειας

 Το πρόσφατο περιστατικό προσάραξης του δεξαμενόπλοιου M/V Wakashio στον Αγ. Μαυρίκιο, ανέδειξε τη σημασία της περιβαλλοντικής διάστασης της θαλάσσιας ασφάλειας. Στις 25 Ιουλίου 2020, το εν λόγω πλοίο προσάραξε στις ακτές του Αγ. Μαυρικίου, αποτέλεσμα της προσάραξης ήταν η διαρροή πετρελαίου η οποία προξενεί τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή στην περιοχή.

Οι οικονομικές συνέπειες είναι τεράστιες για το μικρό νησιωτικό κράτος, που εξαρτάται από τη θάλασσα.  Η συνεπαγόμενη υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος θα επιφέρει συνέπειες στην οικονομική (τουρισμό, αλιεία) και τροφική ασφάλεια.

Η έλλειψη προετοιμασίας αντιμετώπισης ανάλογων περιστατικών από τον Αγ. Μαυρίτιο, αναδεικνύει τη σημασία της σε περιοχές υψηλής ναυτιλιακής κυκλοφορίας και εξάρτησης από την διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας τη σημασία της ασφάλειας του θαλάσσιου περιβάλλοντος για την οικονομία των κρατών αλλά και την προστασία της θαλάσσιας ζωής, έχει αναπτύξει μέσω της European Maritime Safety Agency (EMSA) ένα σύνολο δυνατοτήτων οι οποίες αναπτύσσονται κυρίως μέσω δύο προγραμμάτων:

α. Satellite Earth Observation Services: το οποίο παρέχει δυνατότητες δορυφορικής παρακολούθησης περιοχών αλλά πλοίων τα οποία προκαλούν περιβαλλοντικές καταστροφές. 

β. Clean Sea Net: το οποίο έχει σκοπό τον εντοπισμό και αναγνώριση όσων πλοίων προκαλούν μόλυνση με χρήση δορυφόρων (μέσω Synthetic Aperture Radar).

γ. Copernicus Maritime Surveillance

 Χρήση αυτόνομων ιπτάμενων συστημάτων Remotely Piloted Aircraft Systems για τον εντοπισμό μόλυνσης στη θαλάσσια επιφάνεια και εκπομπών καυσαερίων από πλοία.

Το τουρκικό δόγμα "Blue Homeland" (Mavi Vatan) και η φιλοδοξία περιφερειακής ηγεμονίας

 Στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να ασχολούμαστε με την Τουρκία αποσπασματικά και να ερμηνεύουμε τις κινήσεις της στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Η θεώρηση αυτή στερεί σε μεγάλο βαθμό την Ελλάδα από την κατανόηση της "μεγάλης εικόνας'' του περιβάλλοντος ασφάλειας στο οποίο ανήκει. Μια τέτοια αντίληψη, θα αναδείκνυε το σύνολο των δρώντων και των δυναμικών βάση των οποίων διαμορφώνονται οι τουρκικές αξιώσεις.

Η δεύτερη παθογένεια αφορά την τάση να ερμηνεύονται οι τουρκικές κινήσεις ως απότοκες προσωπικών πολιτικών και εν προκειμένω του Προέδρου Ερντογάν ή ως αποτέλεσμα εσωτερικών διεργασίων, με μια -ίσως- τάση εφησυχασμού ότι αυτές θα "σβήσουν" με την απώλεια της εξουσίας από το φορέα τους ή την βελτίωση της εσωτερικής κατάστασης. Με αυτό τον τρόπο υποβαθμίζονται τα δομικά χαρακτηριστικά της τουρκικής πολιτικής που αποτελούν το εφαλτήριο των ενεργειών της.

Οι τρέχουσες τουρκικές διεκδικήσεις αναφορικά με την οριοθέτηση των ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορούν να οριστούν μονοσήμαντα ως επεκτατική πολιτική του Προέδρου Ερντογάν ή ως μια οικονομικού περιεχομένου αξίωση. Αντίθετα, θα πρέπει να προσλαμβάνονται και να εξηγούνται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου τουρκικού δόγματος της "Γαλάζιας Πατρίδας" (Blue Homeland - Mavi Vatan). 

Το Δόγμα της ''Γαλάζιας Πατρίδας'' όπως παραδέχονται και οι ίδιοι οι εμπνευστές του, σηματοδοτεί τη στρατηγική στροφή της Τουρκίας προς τη θάλασσα. Ο έλεγχος των γειτονικών θαλασσών καθίσταται πρωταρχικής σημασίας για την αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της Τουρκίας και την αναβάθμισή της ως περιφερειακού ηγεμόνα. Η πεποίθηση αυτή, δεν στερείται ιστορικών βιωμάτων. Η επίγνωση της ανάδυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε περιφερειακό ηγεμόνα μετά την επικράτηση στη θάλασσα επί των Ενετών, Γενουατών με το στόλο του Ναυάρχου Μπαρμπαρόσα το 16ο αιώνα και η αντίστοιχη παρακμή της μετά την αδυναμία της να ανταγωνιστεί τις Μεγάλες Δυνάμεις στη θάλασσα το 18ο και 19ο αιώνα, διαμόρφωσαν την αντίληψη ότι η θαλάσσια ισχύς και η κυριαρχία / έλεγχος των γειτονικών θαλασσών αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα για την ασφάλεια της Τουρκίας και το δρόμο προς την περιφερειακή ηγεμονία. Αντίληψη που ακολουθεί κατά γράμμα τις επιταγές του μεγάλου θεωρητικού της θαλάσσιας ισχύος A.T. Mahan αλλά και την τρέχουσα στρατηγική πρακτική της Κίνας στη Νοτιοανατολική Ασία.

 Το Δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας

Η ''Γαλάζια Πατρίδα'' αποτελεί ταυτόχρονα μια στρατηγική ιδέα (concept), ένα σύμβολο και ένα δόγμα.

Ως concept, αποτελείται από όλες τις θαλάσσιες ζώνες που θεωρούνται ως τουρκικής κυριαρχίας / δικαιοδοσίας. (εσωτερικά ύδατα, υφαλοκρηπιδά, χωρικά ύδατα, ΑΟΖ), είτε αυτά έχουν οριοθετηθεί είτε όχι. Η Γαλάζια Πατρίδα, αφορά την επέκταση της ηπειρωτικής Τουρκίας στη θάλασσα και το βυθό στην περιοχή που περικλείεται μεταξύ των 26-45 μεσημβρινών 36-42 παραλλήλων. Επίσης αποτελεί τη έκταση στρατηγικού ενδιαφέροντος και δικαιοδοσίας στην περιοχή μεταξύ των παραλλήλων 33-43 και των μεσημβρινών 25-45.

Ως σύμβολο, σηματοδοτεί τη στρατηγική στροφή της Τουρκίας προς τη θάλασσα (maritimization), την οποία αναδιαβιβάζει σε στόχο υψηλής στρατηγικής για τον 21ο αιώνα.

Ως δόγμα, αποτελεί ένα οδικό χάρτη (roadmap) που στοχεύει στην εξυπηρέτηση των δικαιωμάτων και συμφερότων στις γειτονικές θάλασσες της Ανατολίας. Επίσης, εκτιμάται ότι με μοχλό αυτό το δόγμα η Τουρκία μπορεί να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες που προσφέρει η μετατροπή του Διεθνούς συστήματος από μονοπολικό σε πολυπολικό, ώστε να ενισχύσει τη γεωπολιτική της παρουσία και έλεγχο στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, τη Ανατολικής Μεσογείου, της Ερυθράς και του Περσικού Κόλπου (Αραβική Θάλασσα).

 

Εφαρμογή

Σε κάθε στρατηγικό δόγμα έχει μεγάλη σημασία να γνωρίζουμε τους εμπνευστές του και όσους έχουν αναλάβει την υλοποίησή του. Η πρώτη επίσημη αναφορά στην αξία της θάλασσας έγινε στη Ναυτική Στρατηγική του 2015 (αν και εκεί δεν αναφέρθηκε ο όρος "Γαλάζια Πατρίδα''). Στο κείμενο αυτό αναφέρεται ότι "... maritime rights, particularly with respect to “economic wealth contained close to its borders, are indeed one of the most important issues influencing our relations with countries [close] to our littoral maritime environment.." 

Στα επόμενα χρόνια ο όρος θα καθιερωθεί σε κείμενα και δημόσιες αναφορές απόστρατων αξιωματικών του ναυτικού με προεξέχοντα τον Cem Gurdeniz  και τους Soner Polat, Ozden Ormek, Mustafa Ozbey. Κοινό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων και ιδιαίτερα του πρώτου η αντιλήψεις τους για την ανάγκη στρατηγικής προσκόλλησης στη Ρωσία, ο αντι-δυτικισμός, η εναντίωση έως απέχθεια έναντι των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και γενικά ο ευρασιατικός προσανατολισμός έναντι του ευρωατλαντικού. Υπό αυτό το πρίσμα, η ''Γαλάζια Πατρίδα'' δεν αποτελεί ένα αυτοτελές στρατηγικό όραμα, αλλά αντίθετα μέρος ενός εννοιολογικού πλαισίου το οποίο θεωρεί ότι η προσκόλληση στις ΗΠΑ υποβιβάζει την Τουρκία σε σχέση με τον ηγεμονικό ρόλο που μπορεί και επιθυμεί να διαδραματίσει -κατ' ελάχιστον- στην περιφέρεια της. Επιπρόσθετα, εκτιμάται ότι οι δυτικές δυνάμεις, με όχημα τις μαξιμαλιστικές αξιώσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, για ΑΟΖ,  επιθυμούν το στρατηγικό στραγγαλισμό της Τουρκίας και τη διατήρησή της σε δύναμη δεύτερης κατηγορίας.

Τι σημαίνει για την Ελλάδα

Η Ελλάδα θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η τρέχουσα κρίση με την Τουρκία δεν είναι συγκυριακή, αλλά ούτε προκύπτει ως αποτέλεσμα προσωπικών φιλοδοξιών ενός μεγαλομανούς ηγέτη. Επίσης δεν κινείται μόνο από την επιθυμία οικονομικής εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων της περιοχής.

Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου και μιας φιλοδοξίας που τις καθιστούν ζωτικές για αυτό που η ίδια αντιλαμβάνεται ως ασφάλεια αλλά και ως υπαρξιακού χαρακτήρα όραμα.  Η πραγματοποίηση δε της φιλοδοξίας ανάδειξης σε περιφερειακό ηγεμόνα και παγκόσμιο γεωπολιτικό δρώντα, προσδιορίζεται ως ιστορικό πεπρωμένο, όπου στο δρόμο για την εκπλήρωση του, ο έλεγχος των θαλασσών αποτελεί το κέντρο βάρους. 

Οι τουρκικές ενέργειες έχουν δομική αφετηρία, εντάσσονται δηλαδή σε μια ευρύτερη αντίληψη για το μεταβατικό χαρακτήρα του σημερινού διεθνούς συστήματος και το ρόλο που επιθυμεί να διαδραματίσει η Τουρκία στην "υπό διαμορφωση'' περιφερειακή και παγκόσμια τάξη. Θα μπορούσε κανείς εύκολα να αντιστοιχίσει τις ενέργειες και τη στρατηγική της Τουρκίας με αυτές αναδυόμενων δυνάμεων είτε στο παρελθόν όπως οι ΗΠΑ του τέλους του 19ου - αρχών του 20ου με την στρατηγική της στην Καραϊβική ή της Κίνας σήμερα στη Νότια Κινεζική Θάλασσα.

Συναφώς, οι τουρκικές αξιώσεις ούτε θα πάψουν με μια πιθανή αντικατάσταση του σημερινού προέδρου, ούτε φυσικά μπορούν να κατευναστούν με μικρές υποχωρήσεις και συμβιβασμούς. 

 

 

Πλοία των ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας μετά από 35 χρόνια στη Barents Sea.

Την περασμένη εβδομάδα τέσσερα πλοία του ναυτικού των ΗΠΑ και ένα της Μ. Βρετανίας επιχείρησαν από κοινού στον Αρκτικό Κύκλο και συγκεκριμένα στη Θάλασσα του Μπάρεντς (Barents Sea). Επρόκειτο για τα αντιτορπιλλικά Arleigh Burke Destroyers USS Donald Cook, USS Roosvelt, USS Porter, USNS Supply (T-AOE-6) και τη βρετανική φρεγάτα HMS Kent. Τα πλοία συνοδεύονταν από ένα αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας και ένα υποβρύχιο.



Η κίνηση αυτή ασφαλώς και δεν πρόκειται για μια απλή στρατιωτική άσκηση, αλλά αντίθετα αποτελεί μια ενέργεια προβολής ισχύος δια παρουσίας σε μια περιοχή όπου το ρωσικό ναυτικό προσπαθεί να μετατρέψει σε ρωσική λίμνη. Παράλληλα, αποτελεί μια ακόμα ένδειξη ότι ο Αρκτικός Κύκλος θα αποτελέσει μια από τις περιοχές υψηλού ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων στο προσεχές μέλλον.

Για ποιο λόγο η περιοχή έχει τόσο υψηλή στρατηγική αξία;

Πρώτον, το επιταχυνόμενο λιώσιμο των πάγων δημιουργεί ευκαιρίες εκμετάλλευσης των θαλάσσιων και ορυκτών πόρων της περιοχής. Συναφώς, ανταγωνισμοί για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών είναι αναμενόμενοι. Η Ρωσία έχοντας τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στον Αρκτικό Κύκλο είναι λογικό να έχει δικαιώματα για μεγαλύτερο εύρος θαλασσίων ζωνών, ωστόσο οι αξιώσεις της χαρακτηρίζονται μαξιμαλιστικές έναντι των υπολοίπων κρατών.
Δεύτερο και εξαιρετικά σημαντικό είναι η ερμηνεία  την οποία θα δώσει η Ρωσία στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για τη χρήση θαλασσίων ζωνών όπως η ΑΟΖ. Παραδείγματος χάριν η Κίνα στη Νότια Κινέζικη Θάλασσα αξιώνει τη μη διέλευση ξένων πολεμικών πλοίων από την ΑΟΖ της επιχειρώντας να καταστήσει την περιοχή θαλάσσια λίμνη και στρεφόμενη απευθείας εναντίον της ελευθερίας ναυσιπλοΐας (Freedom of Navigation). Μια τέτοια ερμηνεία, θα έθετε μελλοντικά σε κίνδυνο την περιοχή.
Τρίτον, το λιώσιμο των πάγων δημιουργεί νέους δρόμους για την παγκόσμια ναυσιπλοΐα μέσω των περασμάτων που έχουν ήδη δημιουργηθεί (Northwest Passage απο το Βερίγγειο προς τη Θάλασσα Barents). Η μείωση των αποστάσεων από την Ανατολική Ασία στη Βόρεια Ευρώπη θα καταστήσει την περιοχή ως νέο SLOC (Sea Lines of Communication) και τα άκρα αυτής της διαδρομής ως περάσματα υψηλής στρατηγικής αξίας (Chokepoints), ο έλεγχος των οποίων θα προσδίδει στρατηγικά οφέλη. Η Θάλασσα του Μπάρεντς έχει υψηλή αξία καθώς εκεί τελειώνει η ρωσική ακτογραμμή και κατόπιν το Northwest Passage οδηγεί στον Ατλαντικό.
Τέταρτον, το λιώσιμο των πάγων και η δυνατότητα ναυσιπλοΐας κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, αίρουν το στρατηγικό δίλημμα ασφαλείας της Ρωσίας στη Βαλτική και τον Εύξεινο Πόντο, όπου ουσιαστικά το ρωσικό ναυτικό είναι αποκλεισμένο λόγω του ελέγχου των Στενών (Kateggat και Δαρδανέλια αντίστοιχα) από χώρες μέλη του ΝΑΤΟ. Μέσω των νέων θαλάσσιων οδών ο ρωσικός στόλος και κυρίως τα ρωσικά υποβρύχια
μπορούν να αναπτυχθούν στον Ατλαντικό Ωκεανό, δημιουργώντας στρατηγικά διλήμματα και προκλήσεις στις χώρες του ΝΑΤΟ και στον έλεγχο του Βορείου Ατλαντικού. Για το σκοπό αυτό η Ρωσία έχει ήδη δημιουργήσει στην Χερσόνησο Kola μεγάλη ναυτική βάση όπου σταθμεύουν υποβρύχια και πλέον πλοία επιφανείας.

Η παρουσία λοιπόν των πλοίων ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας έχει πολλαπλά μηνύματα προς τη Ρωσία

Πρώτον επιβεβαιώνει τη θέληση του ΝΑΤΟ να πλεύσει και να διατηρήσει παρουσία στη συγκεκριμένη περιοχή και να κατ' αυτό τον τρόπο να αρνηθεί τον έλεγχό της από το ρωσικό ναυτικό.
Δεύτερον, να δηλώσει μέσω της προκεχωρήμενης παρουσία τη βούληση για διατήρηση του ελέγχου του Βόρειου Ατλαντικού και των Στενών Γροιλανδίας - Ισλανδίας και Ισλανδίας-Νορβηγίας
και τέλος τη δέσμευση για εξασφάλιση του καθεστώτος της ελευθερίας ναυσιπλοΐας στην περιοχή του Αρκτικού Κύκλου.

West Africa a new hotspot for piracy

Η πρόσφατη ένοπλη επίθεση στο ελληνικών συμφερόντων δεξαμενόπλοιο Vemahope (6200dwd) που κατέληξε στην απαγωγή 10 μελών του πληρώματός του, ανέδειξε την πραγματικότητα της αύξησης των πειρατικών επιθέσεων και ένοπλων ληστειών στην περιοχή. Από τις αρχές του έτους έχουν σημειωθεί περίπου 70 κρούσματα στην περιοχή από τα οποία 42 ναυτικοί απήχθησαν. Το ένα τρίτο των επιθέσεων αφορά δεξαμενόπλοια.

Με αυτό τον τρόπο η Δυτική Αφρική καθίσταται η πλέον επικίνδυνη περιοχή του πλανήτη όσον αφορά τα ζητήματα ελευθερίας ναυσιπλοΐας. Συγκεκριμένα, στην περιοχή λαμβάνει χώρα το 73% των απαγωγών ναυτικών και το 92% των ομηριών σε σύγκριση με τα περιστατικά σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σε αντίθεση, με άλλα θερμά σημεία του πλανήτη (Ινδονησία, Μαλαισία, Σιγκαπούρη, Κόλπος Μεξικού, Κεντρική και Νότια Αμερική), όπου το σύνολο σχεδόν των περιπτώσεων λαμβάνει χώρα πλησίον των ακτών (συνεπώς ορίζεται ως Ένοπλη Ληστεία) και αφορά κυρίως κλοπή χρημάτων από τα πλοία και το προσωπικό, στη Δυτική Αφρική αυξάνονται οι περιπτώσεις πειρατείας και διευρύνεται το φάσμα δράσης των πειρατών (η επίθεση στο Vemahope συνέβη 178 ναυτικά μίλια μακράν του Λάγος, ενώ οι περισσότερες πειρατικές επιθέσεις λαμβάνουν χώρα 65 ναυτικά μίλια από τις ακτές).

Πηγή ΙΜΒ

Επίσης στην περιοχή συνέβησαν το 2019, 10 στα 11 παγκοσμίως περιστατικά ένοπλων επιθέσεων.

Θα αναρωτιόταν κανείς, το λόγο για τον δεν έχουν ενεργοποιηθεί ναυτικές αποστολές στην περιοχή παρόμοιες με αυτές που ενεργοποιήθηκαν για την περιοχή της Ανατολικής Αφρικής (NATO Operation Ocean Shield, EE Operation ATALANTA & NESTOR) για να καταπολεμήσουν το φαινόμενο;

Υπάρχουν πολλές αιτίες:
Πρώτον τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των επιθέσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Risk Intelligence (στον παρακάτω πίνακα)

το 20% των επιθέσεων συνιστά ένοπλη ληστεία στη θάλασσα και κατά συνέπεια αποκλειστική αρμοδιότητα των παράκτιων κρατών.
Δεύτερον,  ένα άλλο σημαντικό ποσοστό έχει σκοπό τη ληστεία των πλοίων και των πληρωμάτων.
Τρίτο, οι επιθέσεις που καταλήγουν σε απαγωγή συνιστούν ένα σχετικά μικρό ποσοστό (10%), το οποίο είναι και διαχρονικά ευάριθμο όπως φαίνεται και στον πίνακα.
Τέταρτον, το μεγάλο ποσοστό των μη  επιτυχημένων επιθέσεων (20% περίπου το 2019) και τέλος το μηδενικό σχεδόν ποσοστό των πλοίων που υφαρπάζονται (hijacked).
Πέμπτον, μπορούμε να δούμε ότι σε σχέση με τα περιστατικά στην Ανατολική Αφρική το 2008 (τα οποία προκάλεσαν την ενεργή παρέμβαση της Διεθνούς Κοινότητας) τα περιστατικά της Δυτικής Αφρικής έχουν "μικρότερες" συνέπειες, σε επίπεδο υφαρπαγής πλοίων και ομηρείας/απαγωγής πληρωμάτων.




 Πίνακας του Maritime and Seapower Analysis Group

Έκτον, τα παράκτια κράτη της περιοχής (Νιγηρία, Τόγκο, Καμερούν, Μπενίν, Γουινέα), απέχουν μακρά από το να χαρακτηρίζονται ως failed states, όπως στην περίπτωση της Σομαλίας. Συνεπώς, θεωρείται ότι είναι σε θέση να ασκήσουν την κυριαρχία τους αλλά και να εξασφαλίσουν δυνητικά τη θαλάσσια ασφάλεια στην περιοχή.

Τέλος (και σε συνέχεια του προηγούμενου) τα κράτη της περιοχής με τη βοήθεια διεθνών παραγόντων (ΟΗΕ, ΕΕ, ΙΜΟ, G7++, African Union) συμμετέχουν σε ένα σύνολο αναπτυσσόμενων στρατηγικών δράσεων με σκοπό την εξασφάλιση της θαλάσσιας ασφάλειας στην περιοχή, όπως:

   1. Yaounde Code of Conduct που αποτελεί τη συμφωνία των κρατών της περιοχής για ένα πλέγμα αρχιτεκτονικής θαλάσσιας ασφάλειας στην περιοχή.
    2. Οι δράσεις της ΕΕ με τη χάραξη στρατηγικής για τη θαλάσσια ασφάλεια στον Κόλπο της Γουϊνέας (EU Strategy for Gulf of Guinea- EUSGoG) και Gulf of Guinea Interegional Network.
    3. G7++ Friends of Gulf of Guinea με σκοπό την δημιουργία δυνατοτήτων θαλάσσιας ασφάλειας (capacity building) και το συντονισμό όλων των δράσεων στην περιοχή.
    4. Επίσης δεν θα πρέπει να ξεχνάμε εθνικές δράσεις κρατών της περιοχής όπως το Deep Blue Project της Νιγηρίας με σκοπό τη δημιουργία ικανοτήτων που θα εξασφαλίζουν τη θαλάσσια ασφάλεια στις θαλάσσιες ζώνες της.

Το σύνολο των παραπάνω δράσεων συνιστούν ένα στρατηγικό πλαίσιο από το οποίο ήδη έχουν αναδυθεί δράσεις και δυνατότητες για την καταπολέμηση του φαινομένου.

Συνεπώς αφενός τα μέχρι τώρα ποιοτικά χαρακτηριστικά του φαινομένου και αφετέρου η δημιουργία δομών ασφάλειας, αποτελούν τους παράγοντες μη ενεργής δράσης της Διεθνούς Κοινότητας.

Η Eμπορική Ναυτιλία στην εποχή του COVID-19

Η εμπορική ναυτιλία αποτελεί τον κυριότερο πυλώνα του παγκόσμιου συστήματος. Μέσω της εμπορικής ναυτιλίας μεταφέρεται το 90% των παγκοσμίων εμπορευμάτων. Συναφώς, υφίσταται μια σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ της παγκόσμιας οικονομίας και της εμπορικής ναυτιλίας. Δυσκολίες στην ελευθερία ναυσιπλοΐας πλήττουν την παγκόσμια οικονομία και αντίστοιχα προβλήματα στην παραγωγή και τη διάθεση αγαθών έχουν επίπτωση στη ναυτιλία.

Επιπτώσεις COVID-19

Η μείωση της βιομηχανικής της Κίνας λόγω των 2,5 μηνών καραντίνας αλλά και μειωμένη ζήτηση αγαθών στη συνέχεια από τις ευρωπαϊκές και αμερικάνικές αγορές έχουν οδηγήσει στη μείωση των μεταφερόμενων εμπορευμάτων. Συγκεκριμένα για το Μάιο 2020 έχει ακυρωθεί το 11% των  προγραμματισμένων πλοών των container ships (σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ee Sea). Ακόμα και για τους διεξαγόμενους πλόες τα μεταφερόμενα φορτία υπολείπονται των μέγιστων χωρητικοτήτων κατά 20% περίπου. 

Η πτώση της τιμής του πετρελαίου έχει οδηγήσει στην αποθήκευσή του σε δεξαμενόπλοια, καθώς η δυνατότητα των χερσαίων χώρων αποθήκευσης έχει ήδη καλυφθεί.  Υπολογίζεται (σύμφωνα με στοιχεία του Marine Traffick), ότι περίπου 160 εκ βαρέλια αργού πετρελαίου βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε δεξαμενόπλοια. Φυσικά το τελευταίο αποτελεί μια μάλλον θετική εξέλιξη για τον κλάδο. Στην πρώτη εικόνα από το Marine Traffick τα εν πλω VLCCS με ικανότητα αποθήκευσης 2εκ βαρελιών.

Η πτώση της τιμής του πετρελαίου ωθεί πλέον ένα μέρος των πλοίων μεγάλης χωρητικότητας να προτιμούν τον περίπλου της Αφρικής παρά τη διώρυγα του Σουέζ, καθώς το κόστος καυσίμων υπολείπεται πλέον αυτό των εξόδων διέλευσης. Στη δεύτερη φωτογραφία από το Marine Traffick πλοία χωρητικότητας άνω των 15000TEU που πλέουν από το Cape Good Hope.

Τέλος, ίσως την πλέον σημαντική ζημιά την καταγράφει ο κλάδος της κρουαζιέρας και της ακτοπλοΐας. Στην τρίτη φωτογραφία η διαφορά στην κυκλοφορία επιβατικών πλοίων άνω 50000gross tonnage για την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου 2020 και την αντίστοιχη του 2019.

EU Naval Operation Irini

[αναρτήθηκε 30 Μαρτίου στη σελίδα στο facebook]

Μπαζίνης Θοδωρής

Η ΕΕ αποφάσισε την έναρξη της «Ναυτικής Επιχείρησης Ειρήνη» (Operation Irini), με σκοπό την εφαρμογή του embargo όπλων που έχει επιβάλλει ο ΟΗΕ στη Λιβύη.
Η «Επιχείρηση Ειρήνη» θα αντικαταστήσει την «Επιχείρηση Σοφία» (Operation Sophia) της οποίας η εντολή (mandate), λήγει στο τέλος Μαρτίου 2020. Σε αντίθεση με την προηγούμενη επιχείρηση, η οποία είχε ως κύριο σκοπό την παρακολούθηση των μεταναστευτικών ροών και την Έρευνα Διάσωση, η συγκεκριμένη έχει καθαρά αστυνομικό χαρακτήρα.
Κατά τη διαδικασία της απόφασης για την έγκριση της έναρξης της επιχείρησης η Αυστρία και η Ουγγαρία εξέφρασαν τον προβληματισμό ότι η περιπολίες των ναυτικών μονάδων θα τις καταστήσουν ελκυστικές στις μεταναστευτικές ροές. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε οι ναυτικές μονάδες να περιπολούν μακράν των μεταναστευτικών ροών, προσανατολισμένες έξωθεν των ανατολικών ακτών της Λιβύης. Παράλληλα δόθηκε η ευελιξία στο ναυτικό διοικητή να ανακατανέμει (redeploy) τις μονάδες του κατάλληλα προκειμένου να αποφεύγουν να βρίσκονται εντός των μεταναστευτικών ροών (out of pull factor zone).
Επίσης, η Ελλάδα προσέφερε λιμάνια της (δεν έχουν ακόμη διευκρινισθεί ποια) ως προορισμό των πλοίων που θα εκτραπούν ή συλληφθούν.
Η «Επιχείρηση Ειρήνη» αποτελεί την τρίτη ναυτική επιχείρηση της ΕΕ, μετά τις επιχειρήσεις EUNAVFOR ATALANTA και EUNAFOR SOPHIA, οι οποίες είχαν σκοπό την καταστολή της πειρατείας και τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών αντίστοιχα. Συναφώς, ακολουθεί το προηγούμενο της εμπλοκής της ΕΕ με ζητήματα θαλάσσιας ασφάλειας στο πλαίσιο της διαχείρισης κρίσεων.
Ακολουθεί ακόμη την απαίτησης τη EU Maritime Security Strategy να είναι σύννομη με το Διεθνές Δίκαιο εφόσον εφαρμόζει προηγούμενη απόφαση των Ηνωμένων Εθνών. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι θα λειτουργεί παράλληλα με τη νατοϊκή επιχείρηση Sea Guardian, κάτι αντίστοιχο με αυτό που είχε συμβεί με τις επιχειρήσεις ATALANTA και Ocean Shield στη Σομαλία.
Διαφαίνεται, ότι η ΕΕ εξακολουθεί να εφαρμόζει τη στρατηγική προσέγγιση της εμπλοκής σε ζητήματα ασφάλειας στην περιφέρειά της, τα οποία ενδέχεται να έχουν ακολουθούσες συνέπειες στην ίδια. Ωστόσο, η χρήση στρατιωτικών μέσων, γίνεται με τη λογική του ελάχιστου ρίσκου. Επιπλέον, δεν σηματοδοτεί περαιτέρω ενεργή εμπλοκή στην κρίση στη Λιβύη, αλλά παραμένει σε επίπεδο ζητημάτων δεύτερου βαθμού, τα οποία ναι μεν συνεισφέρουν στη διαχείριση της κρίσης αλλά όχι στην τελική της επίλυση.
Ως προς τη γεωστρατηγική σημασία της επιχείρησης, εκτιμάται ότι θα πλήξει ιδιαίτερα τις δυνάμεις του συνασπισμού του Φαγέζ αλ Σάραζ, οι οποίες προμηθεύονται πολεμικό υλικό διά θαλάσσης από την Τουρκία. Πριν από μερικές ημέρες η γαλλική Φρεγάτα Provence, στο πλαίσιο της νατοϊκής επιχείρησης Sea Guardian είχε εκτρέψει ένα τουρκικό φορτηγό πλοίο το οποίο μετέφερε πολεμικό υλικό από την Τουρκία στη Λιβύη.

Η αποστολή του USNS Comfort στη Νέα Υόρκη.

[αναρτήθηκε 1 Απρ 2020 στη σελίδα στο facebook]

Μπαζίνης Θοδωρής


Οι σύγχρονοι θεωρητικοί της Ναυτικής Στρατηγικής όπως ο Ken Booth και ο Geoffrey Till, έχουν αναγνωρίσει τρία είδη αποστολών για το Πολεμικό Ναυτικό: Άμυνα- Ασφάλεια και τις λεγόμενες μεταμοντέρνες αποστολές (post-modern missions).
Στις post-modern αποστολές μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται οι ανθρωπιστικές και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών (Humanitarian and Disaster Relief –HADR). Στο πλαίσιο αυτό οι μεγάλες ναυτικές δυνάμεις διατηρούν είτε εξειδικευμένα πλοία (πχ νοσοκομειακά) είτε πλοία που μπορούν να προσφέρουν τις αντίστοιχες δυνατότητες σε περίπτωση που απαιτηθεί (πχ πλοία αμφίβιων επιχειρήσεων – LPD).
Φυσικά η χρήση νοσοκομειακών πλοίων χάνεται στα βάθη των αιώνων. Το Αθηναϊκό διέθετε πλοίο με το όνομα «Θεραπεία», το οποίο ενδεχομένως να είχε παρόμοιο ρόλο.
Οι δυνατότητες αυτές (υγειονομικές) κινητοποιούνται για τρεις λόγους: α) για την αντιμετώπιση καταστροφών και εκτάκτων καταστάσεων στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό β) για τη συνεισφορά σε κράτη με ελλιπή συστήματα υγείας στο πλαίσιο άσκησης Ναυτικής Διπλωματίας (πχ Operation Partnership in Pacific and South America) και τέλος στο πλαίσιο πολεμικών επιχειρήσεων για πχ ως μέρος μιας ευρύτερης εκστρατευτικής αποστολής (expeditionary operation) για χρήση τους από τα στρατεύματα (Operation Desert Storm).
Η χρήση νοσοκομειακών πλοίων από τις ΗΠΑ έχει μεγάλη παράδοση ως μέρος εκστρατευτικών επιχειρήσεων, αλλά και ναυτικής διπλωματίας. Ωστόσο εδώ θα εστιασθούμε (λόγω της περίστασης) στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή στη χρήση τους για ανακούφιση πληγέντων πληθυσμών:
1. Το 1918 κατά τη μεγάλη πανδημία (ισπανική γρίπη), τα συνώνυμα με τα σημερινά, USS Comfort (AH-3) και Mercy (AH-4) αναπτύχθηκαν στη Νέα Υόρκη.
2. Το 1933, το USS Relief (AH-1) Long Beach για συνδρομής σε τραυματίες από το σεισμό.
3. Το 1989, το USNS Mercy στο Oakland για συνδρομή σε τραυματίες από το σεισμό.
4. Το 2001 το USNS Comfort, κατά την τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους, το USNS Comfort αναπτύχθηκε στη Νέα Υόρκη για τυχόν συνδρομή σε τραυματίες.
5. Το 2004, το USNS Comfort στη μεγάλη καταστροφή από το τσουνάμι στην νοτιοανατολική Ασία.
6. To 2005, το USNS Comfort, στη Νέα Ορλεάνη για τη συνδρομή στους πληγέντες από τον καταστροφικό τυφώνα Katrina.
7. Το 2017, το USNS Comfort, στο Puerto Rico για τη συνδρομή στους πληγέντες από τον καταστροφικό τυφώνα Maria.
Επιγραμματικά οι δυνατότητες που έχουν αυτά τα δύο σκάφη είναι: χωρητικότητα 1000 κλινών, 12 operating rooms, ΜΕΘ, ιατρικά εργαστήρια, τράπεζα αίματος, μηχανήματα ψηφιακής απεικόνισης και ακτινογραφίας, CT scanner, δύο μονάδες παραγωγής οξυγόνου.
Στην παρούσα περίοδο και άλλες χώρες όπως η Γαλλία χρησιμοποίησε το Mistral-class LHD Tonnerre (πληροφορίες και εικόνες για τις νοσοκομειακές δυνατότητες του τύπου αυτών των πλοίων στο άρθρο του έγκριτου Naval Analyses στο σύνδεσμο https://www.facebook.com/navalanalyses/?__tn__=%2Cd%2CP-&id=ARDAif2FfNi7az4AiVSAETAOvIlkupYqiwB6cJA_Ro4KGAesn8vBIzhXDxwphfJIbvT3eJe1XFQ4E2A8) για εκκένωση ασθενών με COVID-19 από την Κορσική. Ενώ η Ισπανία ανέπτυξε το LPD Galicia στη Melilla (ισπανική περιοχή έναντι του Γιβραλτάρ) για τη συνδρομή σε ασθενείς.
Σήμερα τα ναυτικά που διαθέτουν πλοία αποκλειστικά ως νοσοκομειακά, είναι οι ΗΠΑ (2), η Κίνα (3), η Ρωσία (3), η Ινδία (1), η Βραζιλία (6), η Ινδονησία (1), το Περού (1) και το Βιετνάμ (1). Επίσης τόσο αυτές οι χώρες όσο και μεγάλος αριθμός χωρών διαθέτουν πλοία με πλήρεις ιατρικές δυνατότητες ή πλοία που μπορούν να μετατραπούν σε μονάδες παροχής υγειονομικών υπηρεσιών. Τα παραπάνω πλοία αφορούν συνήθως αμφίβιες μονάδες (LPD, LPH) ή πλοία λογιστικής υποστήριξης.

Οι κινεζικές διεκδικήσεις στην Νότια Κινεζική Θάλασσα στην εποχή της πανδημίας του COVID-19

Την τρέχουσα περίοδο όλος ο κόσμος είναι «καθηλωμένος» λόγω της πανδημίας του COVID-19 και ασχολείται κυρίως με την αντιμετώπιση της. Έχοντας πλήξει σε σημαντικό βαθμό τόσο τις οικονομικές, εμπορικές και κοινωνικές δραστηριότητες όσο και τις στρατιωτικές ακόμα και χωρών όπως οι ΗΠΑ ή η Γαλλία, θα περίμενε κανείς ότι στην Κίνα, στην χώρα από την οποία φαίνεται να ξεκίνησε η εξάπλωση του ιού, τα πράγματα να είναι παρόμοια. Παρόλο ότι ανέστειλε μεγάλο μέρος των οικονομικών δραστηριοτήτων της, οι πρόσφατες εκτιμήσεις του ΔΝΤ κάνουν λόγω για κλείσιμο της χρονιάς με ανάπτυξη 1,2% για την κινεζική οικονομία, όταν οι ίδιες εκτιμήσεις προβλέπουν ύφεση 5,9% για τις ΗΠΑ. Αντίστοιχα ο αμυντικός τομέας της και ιδιαιτέρως το στρατιωτικό-επιχειρησιακό σκέλος της φαίνεται να μη επηρεάστηκε. Ούτε άλλωστε και η δράση της Κίνας στην Νότια Κινεζική Θάλασσα (ΝΚΘ). Τουναντίον. Ακόμα και την περίοδο που ο αριθμός των κρουσμάτων και νεκρών στην Κίνα ήταν στο μέγιστο σημείο, η Κίνα συνέχισε την δράση της στην ΝΚΘ με την ίδια αν όχι μεγαλύτερη ένταση από ότι στο παρελθόν.

Μια σειρά από περιστατικά και στρατιωτικές επιχειρήσεις/ασκήσεις της Κίνας το τελευταίο χρονικό διάστημα αποδεικνύουν την ανωτέρω θέση. Δράσεις όπως οι παραβιάσεις της ΑΟΖ της Μαλαισίας και η προσπάθεια εκφοβισμού πλοίων που συνδέονται με έρευνες υδρογονανθράκων και η απαγόρευση αλιείας, που εκτελούνται συντονισμένα από την κινεζική ακτοφυλακή και τις «θαλάσσιες πολιτοφυλακές»[1] ως μέρος των τεχνικών και στρατηγικών του υβριδικού πολέμου της, και η εκτέλεση στρατιωτικών ασκήσεων στη ΝΚΘ, καταδεικνύουν την διατήρηση ή και αύξηση της έντασης των δράσεων σχετικών με τις διεκδικήσεις της στην ΝΚΘ. Χαρακτηριστικά παράδειγμα αποτελούν η προσπάθεια εκφοβισμού του πλοίου West Capella, που είναι μισθωμένο από την Petronas για λογαριασμό της Μαλαισίας, για μια μακρά χρονική περίοδο που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2019 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, η βύθιση μετά από σύγκρουση ενός βιετναμέζικού αλιευτικού από πλοίο της κινεζικής ακτοφυλακής και η διεξαγωγή της μεγάλης άσκησης στην ΝΚΘ στα τέλη Μαρτίου .

Η διατήρηση ή αύξηση της έντασης των δραστηριοτήτων της Κίνας με σκοπό την εξυπηρέτηση των διεκδικήσεων της στην ΝΚΘ οφείλεται στο γεγονός ότι εκμεταλλεύεται την περίσταση της πανδημίας σε μια περίοδο που έχουν μειωθεί τα όποια αντανακλαστικά όχι μόνο των γειτονικών χωρών (και συνδιεκδικητών της ΝΚΘ) αλλά ακόμα και των ΗΠΑ. Η πρόσφατη μεγάλη άσκηση της Κίνας στην ΝΚΘ ήρθε και ως απάντηση στις επιχειρήσεις FONOPs[2] στην ΝΚΘ από το ναυτικό των ΗΠΑ, που είχαν πυκνώσει το προηγούμενο διάστημα και ειδικά τον Μάρτιο. Με την ανωτέρω άσκηση ήθελε να κάνει επίδειξη των αυξημένων τεχνολογικών και τακτικών-επιχειρησιακών δυνατοτήτων του PLA στις ΗΠΑ και στις γειτονικές χώρες της, καθώς ήταν η πρώτη άσκηση αυτού του είδους που σχεδιάζει και διεξάγει.

Επιπλέον, ο εμβολισμός και βύθιση του βιετναμέζικου αλιευτικού σε συνδυασμό με την διεξαγωγή της εν λόγω άσκησης ήταν ένα μήνυμα προς τις ΗΠΑ και το Βιετνάμ, ότι το Βιετνάμ δεν πρέπει να δέχεται ή να αναμένει την υποστήριξη των ΗΠΑ στα ζητήματα της ΝΚΘ. Είχε προηγηθεί η πενθήμερη επίσκεψη στο λιμάνι Da Nang του αεροπλανοφόρου USS Theodore Roosevelt στο πλαίσιο των 25 χρόνων από την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ-Βιετνάμ. Το εν λόγω αεροπλανοφόρο σήμερα παραμένει καθηλωμένο εν ορμω στην βάση του Γκουάμ στην Ιαπωνία λόγω αυξημένων κρουσμάτων του COVID-19 σε μέλη του πληρώματος του.

Το ναυτικό των ΗΠΑ και ειδικότερα η επιχειρησιακή λειτουργία του έχει δεχθεί πλήγμα από το ξέσπασμα της επιδημίας. Πέραν του ανωτέρω αεροπλανοφόρου, ακόμα ένα και συγκεκριμένα το USS Ronald Reagan, που βρίσκεται στην βάση Yokosuka της Ιαπωνίας, έχει σημαντικό αριθμό κρουσμάτων. Οι επιχειρησιακές δραστηριότητες του ναυτικού των ΗΠΑ έχουν μειωθεί σημαντικά όπως άλλωστε δείχνουν και τα επίσημα στοιχεία του The US Naval Institute's fleet tracker. Η αύξηση κρουσμάτων σε βάσεις και πλοία των ΗΠΑ έχουν οδηγήσει σε επαναξιολόγηση και αλλαγή στρατηγικής ώστε να μπορέσουν οι μονάδες και βάσεις να επανέλθουν στην προηγούμενη επιχειρησιακή τους λειτουργία.

Συμπερασματικά, η Κίνα έστω και μεσοπρόθεσμα, έχει βγει κερδισμένη από την πανδημία του COVID-19 καθώς έχει επωφεληθεί από την ελευθερία κινήσεων που της δίνει ο συνδυασμός της εφαρμογής του υβριδικού πολέμου της και της μεγάλης επίδρασης στην επιχειρησιακή διαθεσιμότητα των μονάδων του ναυτικού των ΗΠΑ λόγω των αυξημένων κρουσμάτων του COVID-19 στα πληρώματα και το προσωπικό των βάσεων του. Το γεγονός ότι οι δυνατότητες που δίδει η εφαρμογή ενός υβριδικού πολέμου από μια χώρα έναντι μίας άλλης είναι μεγάλες καθώς και ότι αυτές οι δυνατότητες φαίνεται να λειτουργούν ακόμα καλύτερα σε περιόδους όπως αυτή που διανύουμε λόγω της πανδημίας, θα πρέπει να προβληματίζει και την Ελλάδα. Άλλωστε, όπως η πράξη έχει αποδείξει, η Τουρκία εφαρμόζει αντίστοιχο υβριδικό πόλεμο έναντι της Ελλάδας, με χαρακτηριστικά παρόμοια με της Κίνας.

---

[1] Όπως είχε αναπτυχθεί στο πρόσφατο 4^ο τακτικό συνέδριο του ΠΕΔιΣ από τον γράφων, η συνδυασμένη δράση της ακτοφυλακής και των θαλάσσιων πολιτοφυλακών της Κίνας αποτελεί μέρος των στρατηγικών “cabbage strategy” και “salami slicing”.

[2] Περισσότερα για τις FONOPs δείτε εδώ : http://www.idis.gr/?p=4661.